Το φαινόμενο της κατάθλιψης μετά τη γέννα ονομάζεται επιλόχεια κατάθλιψη.
Μερικές φορές μπορεί να υπάρχει προφανής αιτία άλλες όμως όχι. Αυτή η κατάσταση μπορεί να γίνει ιδιαίτερα οδυνηρή εφόσον η νέα μητέρα περίμενε με τόση ανυπομονησία το μωρό της όλους τους μήνες της εγκυμοσύνης. Μπορεί να νιώθει ένοχη για τα αρνητικά της συναισθήματά, ή ότι δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα με το ρόλο της ως μητέρα. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να διαρκέσει για εβδομάδες, ή μήνες. Τα άτομα με ήπια επιλόχεια κατάθλιψη μπορούν να βοηθηθούν λαμβάνοντας υποστήριξη από την οικογένεια και τους φίλους τους. Άτομα με κατάθλιψη πιο βαριάς μορφής θα χρειαστούν επιπρόσθετη βοήθεια από ψυχολόγο ή και ψυχίατρο.
Περίπου η 1 στις 10 γυναίκες έχει επιλόχεια κατάθλιψη μετά τη γέννα.
Συμπτώματα
Η γυναίκα νιώθει «πεσμένη» και δυστυχισμένη τον περισσότερο καιρό. Μπορεί να νιώθει χειρότερα συγκεκριμένες στιγμές της ημέρας, όπως το πρωί ή το βράδυ. Μερικές φορές έχει καλές μέρες. Όμως ακολουθούνται από «κακές» μέρες που την απογοητεύουν.
Μερικές φορές μπορεί να σκέφτεται ότι δεν αξίζει να ζει.
Μπορεί να θυμώνει εύκολα.
Όλες οι νέες μητέρες κουράζονται πολύ αλλά η κατάθλιψη μπορεί να κάνει μία μητέρα να νιώθει εξουθενωμένη και άρρωστη.
Ίσως δε μπορεί να κοιμηθεί το βράδι ή ξυπνά πολύ νωρίς το πρωί.
Οι μητέρες που υποφέρουν από κατάθλιψη συνήθως δεν έχουν χρόνο να φάνε ούτε τις ενδιαφέρει το φαγητό, οπότε μπορεί να νιώθουν ευέξαπτες και εξασθενημένες. Άλλες μπορεί αντιθέτως να τρώνε παραπάνω για παρηγοριά, μπορεί να έχουν ενοχές και να νιώθουν άσχημα επειδή έχουν παχύνει.
Δυσκολεύονται να νιώσουν ευχαρίστηση και ενδιαφέρον για κάτι. Αυτό μπορεί να ισχύει ιδιαίτερα για τη σεξουαλική επαφή. Υπάρχουν φυσικά πολλοί άλλοι λόγοι για να χάσει μια γυναίκα το ενδιαφέρον της για σεξ μετά τη γέννα: μπορεί να νιώθει πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή, να είναι πολύ κουρασμένη, ή απλώς να προσπαθεί να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις του νέου της ρόλου.
Η επιλόχεια κατάθλιψη μπορεί να κάνει τη γυναίκα να νιώθει ότι έχει πολύ λίγο χρόνο, ότι δεν κάνει τίποτα σωστά και ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα για αυτό. Να δυσκολεύεται πάρα πολύ να μπει σε μια καινούρια ρουτίνα ώστε να μπορεί να τα βγάλει πέρα με το μωρό και όλα τα υπόλοιπα.
Η κατάθλιψη αλλάζει τον τρόπο που σκέφτεται κανείς, κάνοντάς τον να βλέπει τα πράγματα αρνητικά.
Μπορεί η μητέρα να νιώθει ότι φοβάται να μείνει μόνη με το μωρό της. Μπορεί να ανησυχεί για το ότι μπορεί να κλάψει, ή να πάθει κακό με κάποιον τρόπο. Ίσως φοβάται ότι δε μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του μωρού της.
Ακόμη κι αν έχει δυνατά αισθήματα αγάπης για το μωρό, μπορεί να νιώθει άγχος. Οι περισσότερες νέες μητέρες εξάλλου ανησυχούν για την υγεία του μωρού τους, αλλά οι μητέρες που περνούν επιλόχεια κατάθλιψη καταβάλλονται από το άγχος.
Ακόμα και η πιο ικανή και ανεξάρτητη γυναίκα μπορεί να νιώσει φοβισμένη, ότι δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα με όλ’ αυτά, και ότι θέλει απελπισμένα να προσκολληθεί στο σύντροφό της.
Πότε παρουσιάζεται η επιλόχεια κατάθλιψη;
Οι περισσότερες περιπτώσεις επιλόχειας κατάθλιψης αρχίζουν μέσα σε ένα μήνα από τη γέννα, αλλά μπορεί να αρχίσει μέχρι και έξι μήνες αργότερα.
Τι την προκαλεί;
Δεν ξέρουμε αρκετά για τους λόγους που προκαλούν την επιλόχεια κατάθλιψη ώστε να είμαστε σίγουροι για το ποια άτομα έχουν περισσότερες πιθανότητες να προσβληθούν από αυτή. Το πιθανότερο είναι ότι δεν υπάρχει μόνο ένας λόγος, αλλά διάφοροι στρεσογόνοι παράγοντες μπορεί να την προκαλέσουν. Ξέρουμε ότι μία γυναίκα έχει περισσότερες πιθανότητες να υποφέρει από επιλόχεια κατάθλιψη εάν:
είχε και παλαιότερα κατάθλιψη (κυρίως εάν είχε επιλόχεια κατάθλιψη)
ο σύντροφός της δεν την στηρίζει
το μωρό της γεννήθηκε πρόωρα ή είναι άρρωστο
έχασε η ίδια τη μητέρα της όταν ήταν παιδί
σε μικρή χρονική περίοδο υπέφερε από πολύ άγχος.
Ωστόσο, μπορεί μια γυναίκα να πάθει επιλόχεια κατάθλιψη ακόμα κι αν δεν έχει συμβεί τίποτε από τα παραπάνω και δεν υπάρχει προφανής λόγος. Επίσης, το να έχει κάποιος αυτά τα προβλήματα δε σημαίνει αναγκαστικά ότι θα πάθει επιλόχεια κατάθλιψη.
Τρόποι με τους οποίους μπορούν να βοηθήσουν οι άλλοι
Προσπαθήστε να μη δείξετε σοκαρισμένοι ή απογοητευμένοι αν η γυναίκα σας, η σύντροφός σας, η αδερφή σας ή η φίλη σας, σας εκμυστηρευτεί ότι νιώθει άσχημα από τότε που γέννησε. Ακούστε την και φροντίστε να λάβει την απαραίτητη υποστήριξη.
Προσπαθήστε να διατηρήσετε την ψυχραιμία σας εάν η σύντροφός σας διαγνωσθεί με επιλόχεια κατάθλιψη. Μπορεί να θεραπευτεί αποτελεσματικά και η αγαπημένη σας να γίνει καλά.
Κάντε ό,τι μπορείτε για να βοηθήσετε με τα πρακτικά πράγματα που πρέπει να γίνουν όσο η σύντροφός σας νιώθει ότι δεν μπορεί να τα κάνει: ψώνια, άλλαγμα και τάισμα του μωρού, ή δουλειές στο σπίτι. Μπορεί να είναι δύσκολα για λίγο καιρό αλλά αξίζει τον κόπο.
Σιγουρευτείτε ότι γνωρίζετε ακριβώς τι συμβαίνει και ότι ξέρετε πώς να βοηθήσετε, ειδικά εάν είστε ο σύντροφος της μητέρας.
Φροντίστε να έχετε κι εσείς ο ίδιος υποστήριξη. Αν πρόκειται για το πρώτο σας παιδί, μπορεί να νιώθετε παραμελημένος τόσο λόγω του μωρού, όσο και λόγω των αναγκών της συντρόφου σας. Η σύντροφός σας χρειάζεται την υποστήριξη και την ενθάρρυνσή σας. Το να προσφέρετε πρακτική βοήθεια με το μωρό, να ακούτε τη σύντροφό σας με κατανόηση, να κάνετε υπομονή και να της προσφέρετε στοργή και τρυφερότητα, καθώς και το να είστε θετικός, βοηθούν πολύ. Η σύντροφός σας θα το εκτιμήσει, ακόμα κι όταν θα νιώθει καλύτερα.
Χρειάζεται η γυναίκα να λάβει εξειδικευμένη φροντίδα;
Είναι σημαντικό να λάβει βοήθεια το συντομότερο δυνατό ώστε να μετριαστεί η κατάθλιψη, και να ενισχυθεί τη σχέση που αναπτύσσει με το μωρό της. Αυτό θα βοηθήσει την ανάπτυξη του μωρού μακροπρόθεσμα. Επίσης σημαντικό είναι να αποκατασταθεί η σχέση με τον σύντροφο.
Κατάθλιψη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι κατάθλιψη μπορεί να υπάρξει και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αυτό είναι πολύ πιο συνηθισμένο απ’ ότι νομίζουν οι περισσότεροι άνθρωποι, και η έγκυος μπορεί να βοηθηθεί με τον ίδιο τρόπο όπως και στην επιλόχεια κατάθλιψη.
Πηγή:
Royal College of Psychiatrists / Ελληνική μετάφραση φυλλαδίου "Postnatal Depression"
https://www.rcpsych.ac.uk/mental-health/translations/greek/postnatal-depression